Trẻ thiếu kẽm, B6, DHA gây chậm nói: Các khắc phục hiệu quả
- Lan Anh
- 21 thg 8
- 5 phút đọc
Khả năng ngôn ngữ là một trong những cột mốc quan trọng nhất của sự phát triển ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, không ít cha mẹ nhận thấy con mình nói muộn, vốn từ ít hoặc phát âm chưa rõ, trong khi các nhận thức khác vẫn bình thường. Một trong những nguyên nhân phổ biến nhưng ít được chú ý là thiếu vi chất thiết yếu, đặc biệt là kẽm, vitamin B6 và DHA. Bài viết dưới đây sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ vì sao trẻ thiếu kẽm, B6, DHA lại chậm nói và cách bổ sung hiệu quả.
Trẻ chậm nói – Khi nào là dấu hiệu đáng lo?
Trẻ chậm nói là thuật ngữ chỉ tình trạng trẻ không đạt được mốc phát triển ngôn ngữ phù hợp với lứa tuổi. Thông thường, trẻ 12 tháng có thể bập bẹ những từ đơn giản, 18 tháng biết từ 10–20 từ, và 2 tuổi vốn từ đạt khoảng 50 từ, biết ghép câu ngắn. Nếu trẻ chậm hơn nhiều so với các mốc này, đặc biệt kèm theo khó khăn trong việc hiểu lời người khác, cha mẹ cần lưu ý.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến chậm nói, từ yếu tố môi trường, tâm lý đến bệnh lý. Tuy nhiên, thiếu dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu kẽm, vitamin B6 và DHA, là nguyên nhân sinh học quan trọng, tác động trực tiếp đến cấu trúc và hoạt động của não bộ.
Vai trò của kẽm, vitamin B6 và DHA đối với phát triển ngôn ngữ
Kẽm, vitamin B6 và DHA đều là những vi chất quan trọng tác động đến quá trình tăng trưởng của não bộ. Tuy nhiên, mỗi vi chất sẽ nắm giữ vai trò khác nhau.
2.1 Kẽm - Tham gia hình thành cầu nối cho các tế bào thần kinh
Kẽm là một trong những vi chất vi lượng quan trọng nhất đối với sự phát triển thần kinh và chức năng nhận thức của trẻ. Trong não bộ, kẽm tập trung nhiều tại vùng hippocampus – khu vực liên quan trực tiếp đến trí nhớ, khả năng học tập và xử lý thông tin. Khi trẻ bị thiếu kẽm, quá trình dẫn truyền thần kinh bị gián đoạn, khiến việc ghi nhớ, tiếp thu và phản ứng với các kích thích trở nên kém hiệu quả.
Không chỉ vậy, kẽm còn tham gia vào quá trình hình thành gai dendrite của tế bào thần kinh – những “cầu nối” giúp các tế bào não liên kết và truyền tín hiệu nhanh chóng. Trẻ thiếu kẽm sẽ có ít gai dendrite hơn, từ đó ảnh hưởng đến khả năng tư duy logic, kỹ năng ngôn ngữ và khả năng tập trung. Một số nghiên cứu thậm chí chỉ ra rằng thiếu kẽm mạn tính trong giai đoạn 1.000 ngày đầu đời có thể để lại hậu quả lâu dài, làm tăng nguy cơ chậm nói, giảm trí nhớ và chậm phát triển trí tuệ so với trẻ được cung cấp đầy đủ kẽm.
Ngoài ra, kẽm còn liên quan chặt chẽ đến quá trình tổng hợp hormone tăng trưởng (GH) và yếu tố tăng trưởng thần kinh (BDNF – Brain-Derived Neurotrophic Factor). Đây là hai chất then chốt cho sự phát triển của não và khả năng học hỏi. Khi trẻ thiếu kẽm, lượng BDNF giảm, dẫn đến sự phát triển của các tế bào thần kinh bị hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến trí thông minh và hành vi.
2.2. Vitamin B6 và DHA - Hỗ trợ xây dựng vùng ghi nhớ
Bên cạnh đó, vitamin B6 cần thiết cho quá trình tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine và GABA – là những chất kiểm soát cảm xúc, trí nhớ và khả năng tập trung.
Thiếu vitamin B6 khiến não giảm sản xuất chất dẫn truyền thần kinh, từ đó ảnh hưởng đến khả năng ghi nhớ từ vựng, điều khiển cơ miệng và lưỡi. Trẻ có thể hiểu lời người khác nhưng gặp khó khăn khi đáp lại.
DHA (Docosahexaenoic Acid) thì vô cùng quan trọng. Chúng là một axit béo omega-3 chiếm tỷ lệ cao trong chất xám của não. DHA góp phần tạo nên cấu trúc màng tế bào và hỗ trợ quá trình hình thành khớp nối thần kinh.
Do đó, nếu thiếu DHA sẽ kém linh hoạt trong việc xử lý thông tin, khiến trẻ học từ mới chậm hơn và khó phát âm chuẩn.
Dấu hiệu trẻ chậm nói do thiếu vi chất
Trẻ thiếu kẽm, B6, DHA thường có biểu hiện như: nói ít từ hơn so với độ tuổi, khó ghép câu, phát âm không rõ, khả năng ghi nhớ kém, dễ mất tập trung. Ngoài ra, có thể kèm theo các dấu hiệu khác như biếng ăn, suy giảm miễn dịch, hay quấy khóc hoặc dễ cáu gắt.
Để bổ sung các vi chất này cho bé, nguồn dinh dưỡng từ thực phẩm luôn được ưu tiên hàng đầu:
Kẽm: có nhiều trong hàu, tôm, cua, thịt bò, ngũ cốc nguyên hạt…
Vitamin B6: có trong cá, gan, thịt gia cầm, chuối, khoai tây.
DHA: có trong cá hồi, cá ngừ, dầu cá, hạt óc chó, hạt lanh.
Với trẻ biếng ăn hoặc khó hấp thu, cha mẹ có thể tham khảo sản phẩm bổ sung kẽm sinh học, vitamin tổng hợp chứa B6 và dầu cá giàu DHA. Cần lựa chọn sản phẩm uy tín, dễ hấp thu và dùng đúng liều theo khuyến nghị.
Bên cạnh bổ sung vi chất, cha mẹ cần tạo môi trường giao tiếp phong phú cho trẻ. Thường xuyên trò chuyện, đọc sách, hát cùng con và khuyến khích trẻ diễn đạt ý muốn bằng lời. Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với thiết bị điện tử quá sớm vì có thể làm giảm tương tác ngôn ngữ.
Nếu sau khi bổ sung dinh dưỡng và tăng cường giao tiếp mà trẻ vẫn chậm nói, cần đưa con đi khám chuyên khoa để loại trừ các nguyên nhân bệnh lý như rối loạn thính giác, tự kỷ hoặc chậm phát triển trí tuệ.
Kết luận
Trẻ chậm nói có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, nhưng thiếu kẽm, vitamin B6 và DHA là yếu tố dinh dưỡng quan trọng không thể bỏ qua. Bổ sung đầy đủ và đúng cách những dưỡng chất này sẽ giúp não bộ phát triển tối ưu, tạo nền tảng vững chắc cho khả năng ngôn ngữ. Cha mẹ cần chủ động theo dõi, phát hiện sớm và can thiệp kịp thời để con bắt kịp mốc phát triển.
Bình luận