Trẻ thấp còi do thiếu kẽm: 3 cách khắc phục hiệu quả

Meta: 58% trẻ dưới 5 tuổi thiếu kẽm tại Việt Nam, đây cũng là nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ chậm tăng trưởng, thấp còi. Tìm hiểu dấu hiệu và cách bổ sung kẽm đúng cách cho trẻ.

Tốc độ tăng trưởng của trẻ phụ thuộc lớn vào vi chất dinh dưỡng, trong đó kẽm giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Thiếu kẽm có thể làm trẻ biếng ăn, chậm tăng cân và ảnh hưởng đến chiều cao. Vậy, mối liên hệ giữa thiếu kẽm và tình trạng thấp còi ở trẻ là gì?

Thiếu kẽm có thể làm trẻ biếng ăn, chậm tăng cân và ảnh hưởng đến chiều cao

Nguyên nhân khiến trẻ thấp còi, chậm tăng cân

Thấp còi và chậm tăng cân là hai biểu hiện thường gặp của suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ. Nguyên nhân có thể đến từ chế độ ăn thiếu đa dạng, bệnh lý đường ruột, nhiễm trùng kéo dài hoặc thiếu các vi chất quan trọng. Trong đó, kẽm được coi là một trong những khoáng chất thiết yếu có vai trò trực tiếp đến tăng trưởng và phát triển thể chất.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thiếu kẽm là một trong 10 yếu tố nguy cơ hàng đầu gây bệnh tật ở trẻ em, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển. Báo cáo năm 2020 cho thấy có tới 17,3% trẻ dưới 5 tuổi trên toàn cầu bị thấp còi, trong đó thiếu vi chất, bao gồm kẽm, là nguyên nhân quan trọng WHO, 2020.

Các nghiên cứu quốc tế cũng cho thấy thiếu kẽm là nguyên nhân trực tiếp gây ra 16% trường hợp chậm tăng trưởng ở trẻ em toàn cầu. Kẽm không chỉ là một vi chất đơn thuần mà còn là "chìa khóa" mở ra cửa tăng trưởng của trẻ. 

Kẽm là một trong những khoáng chất thiết yếu có vai trò trực tiếp đến tăng trưởng và phát triển thể chất

Thiếu kẽm có thể khiến trẻ biếng ăn, chậm tăng cân và nghiêm trọng hơn là ảnh hưởng lâu dài đến chiều cao tối đa mà trẻ có thể đạt được.

Vai trò của kẽm đối với sự tăng trưởng của trẻ

Kẽm tham gia vào hơn 300 enzyme trong cơ thể, giữ vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp protein, phân chia tế bào và phát triển xương. Đây cũng là dưỡng chất ảnh hưởng trực tiếp đến cảm giác thèm ăn và hoạt động của hệ miễn dịch.

• Hỗ trợ chiều cao và cân nặng:Một phân tích tổng hợp trên tạp chí Nutrients (2018) cho thấy bổ sung kẽm giúp trẻ tăng thêm trung bình 0,23 cm chiều cao và 0,14 kg cân nặng.

• Cải thiện vị giác và sự thèm ăn: Kẽm giúp duy trì chức năng của tế bào vị giác, nhờ đó trẻ ăn ngon miệng và hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.

• Bảo vệ hệ miễn dịch: Kẽm tham gia vào quá trình sản xuất tế bào miễn dịch, giảm nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng..

Thiếu kẽm biểu hiện như thế nào?

Thiếu kẽm thường không biểu hiện rầm rộ ngay từ đầu mà xuất hiện dần dần qua nhiều dấu hiệu khác nhau. Nếu cha mẹ để ý kỹ, có thể nhận biết tình trạng này ở trẻ qua các biểu hiện sau:

• Chậm tăng trưởng: cân nặng và chiều cao không đạt chuẩn theo tuổi.

• Biếng ăn, kém ngon miệng: ăn ít, hay bỏ bữa, dễ chán ăn.

• Sức đề kháng yếu: dễ ốm vặt, thường xuyên mắc viêm đường hô hấp hoặc tiêu chảy.

• Khả năng hồi phục kém: vết thương lâu lành, tóc dễ rụng.

• Biểu hiện trên da: da khô, nổi ban, bong tróc.

Nếu tình trạng thiếu kẽm kéo dài, trẻ có thể rơi vào suy dinh dưỡng thấp còi, ảnh hưởng lâu dài đến phát triển thể chất và trí tuệ.

Trẻ thiếu kẽm có thế gây biếng ăn, ăn ít, hay bỏ bữa, dễ chán ăn

Cách khắc phục tình trạng thiếu kẽm ở trẻ

Để phòng ngừa và cải thiện thiếu kẽm, cha mẹ có thể áp dụng đồng thời nhiều giải pháp:

• Tăng cường thực phẩm giàu kẽm: Hải sản như hàu, tôm, cua là nguồn kẽm dồi dào; thịt đỏ (bò, lợn) giúp cung cấp kẽm dễ hấp thu hơn so với thực vật. Ngoài ra, các loại hạt (hạt bí, hạnh nhân, đậu nành) và ngũ cốc nguyên hạt cũng nên xuất hiện thường xuyên trong bữa ăn của trẻ.

Top 15 Thực phẩm giàu kẽm hàng đầu cho trẻ em 

* Nhóm hải sản (hấp thu cao 40-60%): 

1. Hàu:78mg kẽm/100g 

2. Cua biển: 7.6mg kẽm/100g 

3. Tôm sú:2.2mg kẽm/100g 

4. Cá thu:1.8mg kẽm/100g 

* Nhóm thịt đỏ (hấp thu 20-40%): 

5. Gan bò: 12mg kẽm/100g 

6. Thịt bò nạc:8.2mg kẽm/100g .

7. Thịt heo nạc: 3.5mg kẽm/100g 

8. Thịt gà: 2.1mg kẽm/100g 

* Nhóm thực vật (hấp thu 10-20%): 

9. Hạt bí ngô: 10.3mg kẽm/100g 

10. Đậu nành:4.9mg kẽm/100g 

11. Yến mạch: 4mg kẽm/100g 

12. Hạt điều: 5.6mg kẽm/100g 

13. Trứng gà: 1.3mg kẽm/100g 

14. Sữa bò: 0.4mg kẽm/100ml 

15. Phô mai: 3.1mg kẽm/100g

Tăng cường thực phẩm giàu kẽm như hàu, tôm, cua, thịt đỏ và ngũ cốc

• Bổ sung kẽm qua sản phẩm hỗ trợ: Với những trẻ biếng ăn, hấp thu kém hoặc có nhu cầu cao hơn giai đoạn tăng trưởng, cha mẹ có thể tham khảo các chế phẩm kẽm dạng dễ hấp thu. Kết hợp cùng vitamin C giúp tăng hấp thu kẽm.

• Theo dõi tăng trưởng định kỳ: Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám dinh dưỡng, đo chiều cao và cân nặng thường xuyên. Việc theo dõi giúp phát hiện sớm dấu hiệu chậm phát triển, từ đó bác sĩ có thể đưa ra phác đồ bổ sung vi chất và điều chỉnh dinh dưỡng kịp thời.

Kết luận

Trẻ thấp còi, chậm tăng cân có thể do nhiều nguyên nhân, nhưng thiếu kẽm là một yếu tố quan trọng không thể bỏ qua. Kẽm không chỉ ảnh hưởng đến cảm giác thèm ăn mà còn quyết định tốc độ tăng trưởng và sức đề kháng của trẻ. Việc bổ sung kẽm đúng cách, kết hợp dinh dưỡng cân đối và chăm sóc toàn diện, sẽ giúp trẻ phát triển khỏe mạnh, bắt kịp đà tăng trưởng theo lứa tuổi.

Cha mẹ cần làm gì?

- Đo chiều cao, cân nặng con so với biểu đồ chuẩn  

- Đánh giá thực đơn hiện tại có đủ thực phẩm giàu kẽm? 

- Quan sát con có 3+ dấu hiệu thiếu kẽm không? 

- Tham khảo bác sĩ nếu con chậm tăng trưởng >2 tháng 

-  Bổ sung kẽm theo hướng dẫn chuyên gia…