6 dấu hiệu trẻ biếng ăn: Cha mẹ cần biết sớm

Trẻ biếng ăn là nỗi lo thường trực của nhiều phụ huynh trong những năm đầu đời. Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam, có đến 45% trẻ dưới 5 tuổi từng có biểu hiện biếng ăn trong ít nhất 1 giai đoạn phát triển. Cha mẹ cần biết rõ các dấu hiệu nhận biết sớm để xử lý đúng cách, tránh ảnh hưởng đến sự phát triển của con.

1. Trẻ ăn ít hơn so với nhu cầu tuổi

Một trong những dấu hiệu rõ rệt nhất là trẻ ăn ít hơn khẩu phần thông thường, hoặc từ chối một số món ăn mà trước đó từng yêu thích. Nếu bé thường xuyên bỏ bữa hoặc ăn không hết khẩu phần, cha mẹ cần theo dõi sát sao để loại trừ nguyên nhân sinh lý hay bệnh lý.

Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, trẻ 12 tháng tuổi cần khoảng 3 bữa chính và 2 bữa phụ mỗi ngày, tổng năng lượng khoảng 1.000–1.100 kcal. Nếu trẻ thường xuyên bỏ bữa hoặc chỉ ăn vài thìa rồi bỏ, có thể đó là dấu hiệu cảnh báo sớm của biếng ăn.

2. Thời gian ăn kéo dài, thường xuyên bị phân tâm

Một bữa ăn kéo dài trên 30–45 phút nhưng bé vẫn không ăn hết phần ăn là dấu hiệu điển hình cho thấy trẻ không hứng thú hoặc đang bị ép ăn. Điều này dễ khiến trẻ hình thành ác cảm với bữa ăn và gia tăng nguy cơ biếng ăn tâm lý.

Theo khuyến cáo của Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), thời gian ăn của trẻ nhỏ nên giới hạn trong khoảng 20–30 phút. Nếu kéo dài hơn, hệ tiêu hóa có thể hoạt động kém hiệu quả và ảnh hưởng đến cảm giác no – đói tự nhiên.

3. Trẻ chỉ ăn một số món cố định, từ chối thức ăn mới

Việc trẻ nhỏ có xu hướng yêu thích một vài loại thực phẩm là điều bình thường, nhưng nếu trẻ chỉ chấp nhận ăn duy nhất một vài món, từ chối hoàn toàn thực phẩm mới hoặc có màu sắc, kết cấu khác lạ, đó có thể là dấu hiệu của biếng ăn dạng chọn lọc.

Theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí Appetite (Elsevier, 2015), có đến 20% trẻ em trong độ tuổi từ 2–6 có biểu hiện "ăn kén chọn" – một dạng rối loạn ăn uống có thể dẫn tới thiếu vi chất nghiêm trọng nếu không được xử lý.

4. Sụt cân hoặc chậm tăng cân dù ăn uống bình thường

Khi trẻ vẫn chịu ăn nhưng khẩu phần không đáp ứng đủ nhu cầu tăng trưởng. Nếu sau 2–3 tháng, cha mẹ thấy cân nặng và chiều cao của trẻ gần như không thay đổi, cần kiểm tra xem khẩu phần ăn có đầy đủ năng lượng và vi chất hay không, đồng thời loại trừ nguyên nhân do rối loạn tiêu hóa hoặc thiếu các yếu tố kích thích vị giác như kẽm, vitamin nhóm B.

Theo WHO, trẻ 1–2 tuổi nên tăng trung bình khoảng 200–300g mỗi tháng. Việc không đạt được mức tăng trưởng tối thiểu có thể là hậu quả trực tiếp của tình trạng biếng ăn kéo dài.

5. Trẻ hay quấy khóc, cáu gắt khi đến giờ ăn

Trẻ đang chơi vui vẻ nhưng trở nên cáu gắt, quấy khóc hoặc bỏ chạy khi đến giờ ăn là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy trẻ không có cảm giác tích cực với bữa ăn. Một số bé còn có hành vi đẩy thức ăn ra, từ chối mở miệng hoặc ném thìa, bát.

Nguyên nhân có thể đến từ việc trẻ bị ép ăn, ăn không đúng giờ, hoặc do môi trường ăn uống thiếu thoải mái. Nếu hành vi này diễn ra thường xuyên, tình trạng biếng ăn sẽ ngày càng trầm trọng và khó xử lý.

6. Trẻ thường xuyên bị rối loạn tiêu hóa

Biếng ăn và rối loạn tiêu hóa thường là một vòng luẩn quẩn. Táo bón, đầy bụng, nôn trớ khiến trẻ mệt mỏi, ăn không ngon, còn việc ăn uống thất thường lại làm tiêu hóa kém đi.

Theo thống kê từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia, hơn 40% trẻ em Việt Nam dưới 5 tuổi từng gặp các vấn đề rối loạn tiêu hóa liên quan đến chế độ ăn không hợp lý – yếu tố có liên quan mật thiết đến biếng ăn.

Cha mẹ cần lưu ý nếu trẻ có biểu hiện chán ăn đi kèm với các triệu chứng tiêu hóa trên 3 lần/tuần, nên đưa trẻ đi khám để được chẩn đoán và can thiệp đúng cách.

Kết luận

Biếng ăn ở trẻ nhỏ không chỉ là nỗi lo của cha mẹ mà còn là vấn đề cần được theo dõi và can thiệp sớm để tránh hậu quả lâu dài. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu giúp cha mẹ điều chỉnh kịp thời thói quen ăn uống, xây dựng môi trường bữa ăn tích cực và tham khảo ý kiến chuyên gia khi cần thiết.