Thiếu kẽm ở trẻ nhỏ: Dấu hiệu nhận biết sớm và nguyên nhân
- Thanh Phương
- 13 thg 5
- 3 phút đọc
Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, khoảng 58% trẻ em Việt Nam dưới 5 tuổi bị thiếu kẽm - Vi chất quan trọng cho sự phát triển và miễn dịch. Điều đáng lo là tình trạng thiếu kẽm thường diễn ra âm thầm, khó nhận biết sớm và hậu quả thiếu kẽm có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành.
Nguyên nhân thiếu kẽm ở trẻ nhỏ
Ngay cả khi ăn uống đầy đủ, nhiều trẻ vẫn không hấp thu đủ lượng kẽm cần thiết. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến khiến trẻ dễ bị thiếu kẽm mà cha mẹ cần biết:
Chế độ ăn thiếu kẽm
Nhiều trẻ nhỏ có chế độ ăn thiếu đa dạng, đặc biệt là thiếu các thực phẩm giàu kẽm như thịt đỏ, hải sản, trứng. Các món ăn giàu tinh bột hoặc chế biến quá kỹ có thể khiến hàm lượng kẽm giảm sút đáng kể. Với trẻ ăn chay, nguy cơ thiếu kẽm càng cao do kẽm từ thực vật hấp thu kém hơn kẽm từ động vật.
Rối loạn tiêu hóa gây giảm hấp thu kẽm
Trẻ thường xuyên tiêu chảy, nhiễm khuẩn đường ruột hoặc có bệnh lý tiêu hóa (như kém hấp thu) sẽ giảm khả năng hấp thu kẽm. Mỗi đợt tiêu chảy kéo dài có thể làm thất thoát kẽm nghiêm trọng, ảnh hưởng đến đề kháng và sự phát triển.
Nhu cầu kẽm tăng cao trong giai đoạn phát triển
Giai đoạn từ 6 tháng – 3 tuổi, trẻ tăng trưởng nhanh, hệ miễn dịch phát triển mạnh nên nhu cầu kẽm tăng cao, dễ thiếu hụt nếu không bổ sung đúng cách. Trẻ sinh non hoặc nhẹ cân cũng dễ cạn kiệt lượng kẽm dự trữ từ trong thai kỳ.
Tương tác với các vi chất khác
Bổ sung sắt liều cao hoặc canxi không đúng cách có thể gây cản trở hấp thu kẽm. Chế độ ăn giàu phytate (có trong gạo, ngũ cốc chưa lên men) cũng làm giảm khả năng hấp thu kẽm từ ruột.
Cách phát hiện thiếu kẽm ở trẻ nhỏ sớm nhất
Thiếu kẽm không gây ra triệu chứng rầm rộ ngay lập tức, nhưng sẽ bộc lộ dần qua các dấu hiệu dễ bỏ sót như:
Trẻ biếng ăn, chậm tăng cân: Kẽm tham gia kích thích vị giác, điều hòa enzym tiêu hóa. Khi thiếu, trẻ dễ chán ăn, lười bú, dẫn đến tăng trưởng kém.
Hay ốm vặt, dễ nhiễm khuẩn: Trẻ thiếu kẽm giảm khả năng miễn dịch, dễ bị viêm họng, viêm phế quản, tiêu chảy tái đi tái lại.
Da khô, tóc rụng, vết thương lâu lành: Kẽm cần thiết cho tái tạo mô, nếu thiếu sẽ khiến vết trầy xước lâu lành, da khô sạm, tóc thưa.
Rối loạn vị giác hoặc chậm phát triển chiều cao: Một số trẻ nhai nuốt khó khăn, thích nhai vật lạ hoặc lùn hơn bạn cùng tuổi, có thể là dấu hiệu thiếu vi chất, đặc biệt là kẽm.
Cách bổ sung kẽm an toàn cho trẻ nhỏ
Việc bổ sung kẽm cho trẻ cần dựa trên độ tuổi, thể trạng và dấu hiệu lâm sàng.
Liều lượng khuyến nghị theo từng độ tuổi (theo Viện Dinh dưỡng Việt Nam & WHO):
Trẻ dưới 6 tháng: 2 mg/ngày
Trẻ 6–36 tháng: 3 mg/ngày
Trẻ 4–8 tuổi: 5 mg/ngày
Phương pháp bổ sung hiệu quả:
Ưu tiên thực phẩm giàu kẽm như thịt bò, trứng, cua, hạt bí, đậu.
Sử dụng sản phẩm bổ sung dạng siro hoặc xịt chứa kẽm sinh học, dễ hấp thu và phù hợp trẻ nhỏ.
Tránh lạm dụng hoặc tự ý tăng liều gây thừa kẽm.
Theo WHO, bổ sung kẽm đúng cách giúp giảm 45% nguy cơ tiêu chảy kéo dài và hỗ trợ phục hồi miễn dịch ở trẻ suy dinh dưỡng.
Kết luận
Thiếu kẽm ở trẻ nhỏ là vấn đề âm thầm nhưng ảnh hưởng lớn tới sức khỏe, miễn dịch và tăng trưởng. Nhận biết sớm nguyên nhân và dấu hiệu thiếu kẽm sẽ giúp mẹ chủ động điều chỉnh chế độ ăn và bổ sung đúng cách cho bé, hạn chế ảnh hưởng lâu dài.
Nguồn tham khảo:
Bình luận